De film Festen gaat over een tuttig familiefeest waar een van de zonen tijdens het diner een toost uitbrengt op de jarige vader. Op je gezondheid! We hebben gezien dat de kinderen van het echtpaar bij aankomst alle drie nogal getroubleerd door het hotel dwalen. Wie de film kent, weet hoe het drama zich ontspint. De zoon geeft stukje bij beetje de familiegeheimen prijs, tussen eendenborstfilet en kalfslever. Hij komt warrig over, en vader, moeder, broer en zus noemen hem: een fantast. Zijn oudere broer sleurt hem mee de tuin in, en bindt hem vast aan een boom, zodat hij zijn bek verder houdt.
Het geweldige van Festen is dat er geen houden meer aan is. De andere zoon flipt volledig, maar uiteindelijk ramt hij de juiste persoon tegen de vlakte: hun vader. De borderline dochter zuipt erop los en slikt pillen, maar haar zusje – grote afwezige door zelfmoord – verloochent ze niet. De lijzige moeder leeft in grote ontkenning, hoe kan ze ook anders. De complete keuken-crew helpt de kinderen en spant daarmee samen tegen de vader, die ooit zijn kinderen (inmiddels opgegroeid tot ogenschijnlijk succesvolle volwassenen) mishandelde, seksueel misbruikte, en hen behandelde als nutteloze spullen – Ik weet niet meer hoe de zoon losraakt van die boom. En terugkeert naar zijn plaats, en opnieuw het woord vraagt over het verleden. Wat een heerlijk feest.
Misschien worden we allemaal weleens aan een boom vastgebonden, doordat we de zogenaamde rust verstoren. Mensen die wonden openrijten, geven een ongemakkelijk gevoel; we willen dat het leven ‘klopt’, en daartoe timmeren we een hekje hier, en een muurtje daar. Mensen die hun mond opendoen, verstoren het beeld dat we hebben opgebouwd van onze veilige, volwassen ruimte.
Des te dapperder wanneer er tóch gesproken wordt. Binnenkort kunt u bij het KRO-programma Recht uit ’t Hart kijken naar het verhaal van een vriendin, Marianne Kimmel, die wegliep van zo’n fuif. Ze doet haar mond in de uitzending open met haar verhaal, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor andere kinderen. Marianne heeft de Stichting Project Speak Now opgericht, om kinderen voor te lichten en te leren praten over seksueel misbruik. Ik bezocht de tv-opnames, om Marianne te steunen, immers: ook haar ouders ontkennen wat er gebeurd is, en er is geen contact mogelijk. Ik steun bij deze ook de stichting, of het initiatief daartoe, hoewel ik niet geloof dat welke stichting dan ook de mensheid zal genezen van incest of ander misbruik. Familiekwalen zijn nu eenmaal zeer erfelijk en kunnen generaties lang mee – helaas – daarom vraagt het zoveel moed om je eigen pad te kiezen en je uit te spreken. Dit is het begin. Proost, Marianne, op de toekomst.
Marinet Haitsma
taaldier, juf, macrobio-kok