de vooruitgang

Het NOS journaal opent met: steeds meer mensen diep in de schulden, en dat kost de samenleving volgens het NIBUD 11 miljard per jaar. Het onderwerp wordt breed uitgemeten. Altijd hetzelfde: mensen worden verleid tot het aangaan van te hoge financiële verplichtingen. Daarna raken ze in de shit. Ze hebben meer ziekteverzuim, dreigen hun baan te verliezen, en ze lijden volgens het journaal aan tunnelvisie: ze denken aan niks anders dan hun geldproblemen. Uiteraard.
Een collega zei onlangs nog in mijn gezicht dat ze blij is dat de schuldsaneringsregeling binnen enkele jaren wordt afgeschaft: “Want wij maar betalen voor jullie problemen…” Zo is dat. Ik incasseer dit soort onzin dagelijks, want je bent immers de paria die het verkloot heeft. Ik heb geen rang, geen gezag, geen autoriteit. Maar eh… betaal ik soms ook niet mee aan zaken van anderen? Ik draag toch gewoon belasting af? Is dat niet de kern van een sociale samenleving? Dat de sterken de zwakken soms een hand toesteken? De collega ging lekker met mijn oude team uit eten en ik gaf duidelijk aan dat ik niet meekon… u weet wel waarom. Niemand bood aan om gezamenlijk de kosten voor mij op te vangen – ik noem maar een zijstraat.
Nou, lieve collega, bereid je maar voor op erger, zwaarder, harder. Mensen zullen schulden blijven maken. Want ons wereldbeeld is nu eenmaal gericht op: meer, beter, nieuwer. Om de vijf jaar een nieuwe auto. Een nieuwe keukenhoek. Een nieuwe badkamer.
Dé bank die me in 2006 de financiële strop omhing, bleef maar uitnodigen tot nieuwe leningen toen mijn tekstbureau al diep in de ellende zat. Meer, beter, nieuwer! Vooruit!
De vooruitgang betekent voor mij persoonlijk: deze openheid in taal, hopelijk heeft iemand er iets aan, in ieder geval maakt het mij vrij, zodat ik langzaamaan verder kan, naar een schone lei. Op naar de vooruitgang, terwijl slechts één ding vaststaat: we eindigen allemaal op dezelfde manier, het leven gaat niet vooruit maar achterwaarts… naar de eindstreep.
Wel, ik moet bekennen: ook ik ben, na anderhalf jaar schuldsanering, wel klaar met het onderwerp. Ik heb me suf geblogd. Gepleit voor openheid, dialoog, weg met valse schaamte en het gevoel een paria te zijn. Maar het helpt niets.
Het NIBUD bijvoorbeeld wilde wel blogs, voor hun jongeren-site. Liefst met een persoonlijk verhaal. Toen ik dat leverde, wezen ze de blog af: te persoonlijk en niet voldoende de NIBUD-toon. Mijn god, dus zelfs schuldverhalen moeten passen in een format, in een marketingstrategie. Je wordt er misselijk van. Ik wil ook weg van deze kwaal. Ik wil het er nooit meer over hebben. Het is te ingewikkeld: geld en geldgebrek. Het is niet goed voor de vriendschap als je keer op keer je pleister er moet afhalen om aan te tonen hoe die wond dan is. Ik word radeloos van te moeten uitleggen, zelfs aan goede vrienden, die maar niet beseffen hóé weinig ik per week te besteden heb – met een hondje en twee pubers om me heen. Die ongelijkwaardigheid in perspectief, in mogelijkheden en in besef: die maakt stil. Ik leg steeds minder uit. Ik leer mijn kop te houden. De NOS noemt dat ‘verborgen leed’. Mensen piekeren in het geheim. Ja. Kijk eens op je Facebook-tijdlijn of naar reclamefilmpjes: we willen geluk en succes. Meer, meer, meer.