de troost van de spin

Louise Bourgeois is dood. Ik leerde haar werk kennen via een Zomergast bij de VPRO. Ik heb toen een dvd over haar leven en werk gekocht. Ik vond het fascinerend dat ze zo openlijk de pijn van haar familiesysteem blootlegde en daarmee speelde, in vorm en beeld. De beweegredenen van kunstenaars hoeven we niet te kennen, maar maken hun werk soms wel extra boeiend. Kunst mag schaamteloos, pijnlijk, en gênant zijn. Bourgeois vertelde in interviews keer op keer hoe de veiligheid was aangetast binnen de familie, doordat haar vader er thuis minnaressen op nahield, en vernederende, seksuele grappen maakte over zijn dochtertje Louise. Een perverse, sadistische man, die ze desalniettemin loyaal bleef. Ach, waarom raakt kunst je. Soms door de vervreemding. Soms door de ijzingwekkende herkenning. Mijn vader hing het familiehuis – we schrijven de jaren ’70 – vol met borsten van zijn vriendinnen. Hij wilde onze mening over zijn kunst horen, nee: hij eiste die. Had je geen mening, of zei je dat je zijn werk stom vond (zo zijn kinderen immers) dan riskeerde je een hysterische woedeaanval van urenlang. Tijdens dineetjes met vrienden gooide hij graag kurken tegen ons hoofd. Dat vond hij grappig. Rond mijn zeventiende sloeg hij me eens de wijnkelder in, juist nadat ik had bekend dat daar een grote spin zat, die me bang maakte. Maar, zo denk ik nu, misschien ben ik nooit bang geweest voor spinnen, net als Lousie Bourgeois, die ze huizenhoog in brons goot. Misschien was die spin mijn redding, om andere familiegruwelen niet te hoeven zien. Toen mijn vader me die kelder induwde, heb ik hem trouwens bijna gewurgd. Daarna ben ik het huis uitgerend. Spinnen zijn eigenlijk zeer troostrijke dieren. Ze hebben immers acht wollige poten: om ons te omarmen. Ze weven in stilte een web: om ons te wiegen. En ze verschuilen zich het liefst: in je allerzwartste droom. Slaap zacht, bewonderenswaardige mevrouw Bourgeois.