Amour

Wij willen ons waardig voelen. Het zit in zelfstandigheid, autonomie, en: gedachteloos, onbespied, onze dagelijkse handelingen kunnen verrichten. Afwassen, aankleden, poepen, plassen, hoesten, eten doorslikken, musiceren, de gordijnen openduwen. Dit blijkt in het verhaal van Amour, wanneer een oude dame door een beroerte steeds hulpelozer wordt. Niet alleen vindt zij zichzelf en haar leven waardeloos, je ziet hoe haar blik zoekt in de reacties van haar man, ook op leeftijd en stram – zowel in de benen als in zijn geest. Meerdere malen vraagt ze hem niet toe te kijken, haar niet te observeren. Zij voelt zich beschaamd, en hij laat haar in haar waarde. Door weg te kijken, er het zwijgen toe te doen, en vooral: door de alledaagse handelingen over te nemen. Wat heerlijk om dan een jonge huishoudster de kamer te zien stofzuigen, zo sierlijk en soepel. Wat is de ouderdom onbarmhartig. Het wereldje van deze fijngevoelige bejaarden wordt alsmaar kleiner, en hun dag draait om de muizenhapjes warme maaltijd in hun keukentje, een kwartiertje luisteren naar een cd in de zithoek, haren wassen met een pannetje, billen afvegen en haar op de been hijsen. Zij speelt de verlamming zo goed, dat je uitgeput meekijkt hoe ze drie stapjes door de hal schuift. Het greep me naar de keel; de aftakeling schrijdt, net als zij, langzaam en onafwendbaar voort. Hij zorgt voor haar, vanzelfsprekend. Ze wordt incontinent, de rechterwang begint te hangen, de blik verdwijnt naar binnen, ze begint voedsel te weigeren. Ze verandert… in een baby. Hij verandert… in een ouder, die het kind dwingt te eten. Ze weigert, hij smeekt – “anders moet je naar het ziekenhuis, en dat wil je niet, n’est-ce pas?” Ze spuugt het hapje uit, hij geeft een pets, zij kijkt geschokt, praten gaat niet meer, alleen nog kijken en zich misschien realiseren dat die waardigheidsgrens ver gepasseerd is. Hij beseft het ook. Verontschuldigt zich. Neemt de beslissing die hij juist acht. “Wat is het leven mooi, en lang,” zei ze ergens, bladerend door hun fotoalbums. Ja, het leven is wonderbaarlijk mooi, en hopeloos onvolmaakt.